Tại Hội nghị, các đại biểu đã được nghe báo cáo viên trình bày các chuyên đề: Một số nội dung cơ bản của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; nội dung Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 61/2023/NĐ-CP ngày 16/8/2023 của Chính phủ quy định về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 được thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XV, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2023; nhằm hoàn thiện pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở, bảo đảm quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân; tiếp tục khẳng định bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, Nhân dân là người chủ của đất nước; Bảo đảm công khai, minh bạch trong hoạt động và trách nhiệm giải trình của chính quyền cơ sở, cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp. Luật gồm 06 chương, 91 điều.
Nghị định số 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở gồm có 06 chương, 31 điều. Nghị định hướng dẫn tổ chức cuộc họp của cộng đồng dân cư; phát phiếu lấy ý kiến của hộ gia đình; biểu quyết trực tuyến tại thôn, tổ dân phố để Nhân dân bàn và quyết định; quy trình bầu, cho thôi làm Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố; tổ chức hội nghị định kỳ của cộng đồng dân cư. Tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn; của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng. Tổ chức và hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân ở cơ quan, đơn vị; ở doanh nghiệp nhà nước.
Nghị định số 61/2023/NĐ-CP ngày 16/8/2023 của Chính phủ quy định về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư gồm có 04 chương, 25 điều. Hương ước, quy ước là văn bản quy định về các quy phạm xã hội bao gồm các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư bàn và quyết định; không trái pháp luật và đạo đức xã hội; nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng dân cư và được Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận. Nghị định quy định nguyên tắc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước; phạm vi nội dung của hương ước, quy ước; hình thức của hương ước, quy ước; soạn thảo, công nhận, tạm ngừng thực hiện, sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ hương ước, quy ước;…
Thông qua Hội nghị, các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố đã tập trung trao đổi, thảo luận những nội dung cần làm rõ để phục vụ công tác tham mưu, tổ chức triển khai, thực hiện Luật và các văn bản liên quan tại cơ quan, đơn vị, địa phương.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường đề nghị các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương và các địa phương tiếp tục thực hiện phổ biến, quán triệt Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và các văn bản liên quan cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và Nhân dân; tiếp tục triển khai thực hiện Quyết định số 346/QĐ-TTg ngày 06/4/2023 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; tập trung rà soát các văn bản quy phạm pháp luật không còn hiệu lực khi Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở bắt đầu có hiệu lực thi hành từ 1/7/2023; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy chế thực hiện dân chủ ở cơ quan, đơn vị cho phù hợp với quy định của Luật và các văn bản liên quan. Thực hành và phát huy dân chủ gắn với nâng cao dân trí, nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ cần phải được nâng lên ở các cấp, các ngành thông qua việc công khai, minh bạch, trách nhiệm gắn liền với cải cách hành chính, công tác tiếp dân, đối thoại, xử lý đơn thư, tinh thần thái độ phục vụ nhân dân, đạo đức công vụ, hội nghị người lao động./.