Chuyển đổi số là gì?

 - Thế giới đã trải qua 3 cuộc cách mạng công nghiệp, đó là cơ giới hóa, điện khí hóa và tự động hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là cuộc cách mạng về số hóa. Chuyển đổi số (CĐS) là quá trình mà hoạt động của chính quyền - kinh tế - xã hội được dịch chuyển lên môi trường số, làm thay đổi tổng thể và toàn diện về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất của cá nhân, tổ chức sang môi trường số dựa trên các công nghệ số.

Chuyển đổi số có tác động như thế nào tới công tác PBGDPL?

- Về mô hình tổ chức: công nghệ số sẽ chuyển đổi mô hình tổ chức, mối quan hệ, hợp tác giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan trong PBGDPL (trong cùng một đơn vị hoặc giữa đơnvị này với đơn vị khác) bằng việc chuyển dịch các hoạt động lên môi trường mạng.

- Về hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật:

+ Phạm vi đối tượng PBGDPL: CĐS để mở rộng số đối tượng, phạm vi địa lý không giới hạn khi thực hiện qua môi trường mạng, môi trường ảo.

+ Nội dung PBGDPL: thông qua việc ứng dụng các công nghệ số để xác định nhu cầu của người dân cần gì về pháp luật. Từ đó tuỳ biến nội dung cho các đối tượng khác nhau, tại các thời điểm khác trong cuộc sống, trong đó xác định người dân là trung tâm.

+ Hình thức thể hiện nội dung: CĐS có những hình thức thể hiện nội dung PBGDPL hấp dẫn, dễ hiểu phù hợp các đối tượng (video, clip, đồ họa thông tin,…).

+ Chiều tương tác với với người dân: CĐS để tạo tương tác hai chiều; người dân tham gia ngay từ quá trình xây dựng pháp luật; người dân phản ánh kiến nghị về thực thi pháp luật, từ đó tạo hiệu quả công tác PBGDPL.

+ Hình thức, thời gian tương tác: Ứng dụng CĐS để có tương tác hiệu quả, thuận tiện nhất như tương tác qua cổng, trang thông tin điện tử, mạng xã hội, thông qua thiết bị di động, đặc biệt là smartphone; tương tác 24/7, mọi lúc, mọi nơi.

+ Đánh giá công tác PBGDPL (công nghệ AI, đánh giá, phân tích trên không gian mạng): Đánh giá sự tuân thủ, hiểu biết pháp luật; dư luận xã hội liên quan đến ban hành, thực thi pháp luật =>tác động đến công tác PBGDPL phù hợp.

Các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin sẵn có là tiền đề của chuyển đổi số công tác PBGDPL hiện nay

Hiện nay, việc PBGDPL do các bộ, ngành, địa phương tổ chức theo nhiều hình thức khác nhau. Có nhiều Cổng/Trang thông tin điện tử về văn bản quy phạm pháp luật có hoặc không thu phí. Tuy nhiên, hệ thống văn bản của Việt Nam khá phức tạp, đôi lúc có những nội dung không chỉ được quy định ở một mà còn ở nhiều văn bản hoặc thuộc nhiều Cổng/Trang thông tin điện tử khác nhau, dẫn tới khó khăn trong việc tra cứu. Vì vậy, dựa trên nền tảng sẵn có, cần phát triển một ứng dụng để khi người dân, doanh nghiệp hay cơ quan nhà nước có câu hỏi hay vấn đề gì cần biết về quy định pháp luật thì chỉ cần hỏi một câu trong ứng dụng là sẽ có câu trả lời cụ thể chứ không chỉ là tra cứu văn bản. Có thể tích hợp các nền tảng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, giọng nói nhân tạo để hỗ trợ công tác tìm kiếm, trả lời…

Trên cơ sở các ứng dụng nghe – nhìn trực tuyến phục vụ các cuộc họp, hội nghị như hiện nay để phát triển thêm  nền tảng tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, giải đáp pháp luật từ xa phục vụ cho các đối tượng, kể cả người dân ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo... Có thể tích hợp nền tảng trí tuệ nhân tạo như trợ lý ảo AI để hỗ trợ công tác tư vấn, trợ giúp, giải đáp.

Cần thực hiện các giải pháp nào để chuyển đổi số trong công tác PBGDPL đạt hiệu quả?

Để thực hiện CĐS trong công tác PBGDPL đạt hiệu quả, cần thực hiện những giải pháp sau:

- Thứ nhất, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế, chính sách cho chuyển đổi số khả thi, hiệu quả trong công tác PBGDPL.

- Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh triển khai Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt là hoàn thành mục tiêu phổ cập dịch vụ mạng di động 4G/5G và điện thoại di động thông minh. Thiết bị di động thông minh trong tương lai sẽ là phương tiện chủ đạo của người dân trong thế giới số, rất cần thiết trong công tác PBGDPL.

- Thứ ba, cần có những nền tảng PBGDPL phù hợp cho từng đối tượng được PBGDPL, đặc biệt là một số đối tượng đặc thù như người dân ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, ven biển, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và ngư dân; người lao động trong các doanh nghiệp; nạn nhân bạo lực gia đình; người khuyết tật…

- Thứ tư, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng số cho đội ngũ làm công tác PBGDPL. Một nền tảng đào tạo trực tuyến dành riêng để đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác PBGDPL giúp nâng cao năng lực của họ.

- Thứ năm, như đã trình bày ở trên, cần tiếp tục nghiên cứu, xây dựng nền tảng để người dân, doanh nghiệp, cơ quan nhà nước (CQNN) tra cứu pháp luật dưới dạng hỏi - đáp, tình huống (xây dựng bộ câu hỏi - đáp, tình huống pháp luật đúng nhu cầu của người dân, doanh nghiệp, CQNN. Các bộ, ngành, địa phương thay vì tổ chức PBGDPL thì khi có văn bản mới ban hành phải xây bộ câu hỏi - đáp, tình huống về văn bản đó, gửi Bộ Tư pháp để đưa lên cơ sở dữ liệu và chuyển ra ứng dụng để trả lời người dân, doanh nghiệp, CQNN). Phát triển nền tảng tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, giải đáp pháp luật từ xa. Có thể tích hợp nền tảng trí tuệ nhân tạo như trợ lý ảo AI để hỗ trợ công tác tư vấn, trợ giúp, giải đáp. Giải pháp này chỉ được bảo đảm thực hiện khi cả nước phổ cập dịch vụ mạng di động 4G/5G và điện thoại di động thông minh ./.