Biên bản vi phạm hành chính là cơ sở pháp lý quan trọng để người có thẩm quyền ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Lập biên bản vi phạm hành chính là một thủ tục được thực hiện trong quy trình xử phạt vi phạm hành chính (trừ trường hợp xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản quy định tại Điều 56 Luật Xử lý vi phạm hành chính). Qua tìm hiểu các quy định của pháp luật hiện hành cho thấy, một biên bản vi phạm hành chính hợp pháp khi được lập phải theo đúng quy định tại Điều 58 Luật Xử lý vi phạm hành chính - sửa đổi, bổ sung năm 2020 (Luật Xử lý vi phạm hành chính), Điều 12 Nghị định số 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính và quy định về chủ thể (người có thẩm quyền) lập biên bản vi phạm hành chính quy định tại các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước cụ thể.

Trục xuất là hình thức xử phạt buộc người nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính tại Việt Nam phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cơ quan Công an có thẩm quyền có trách nhiệm tổ chức thi hành quyết định trục xuất, áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý vi phạm hành chính[1]. Đối với hình thức xử phạt trục xuất, áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý vi phạm hành chính là quản lý người nước ngoài vi phạm pháp luật Việt Nam trong thời gian làm thủ tục trục xuất[2].

Theo quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, được sửa đổi, bổ sung năm 2020 (Luật Xử lý vi phạm hành chính) thì mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật[1]. Khi phát hiện hành vi vi phạm hành chính thuộc lĩnh vực quản lý của mình, người có thẩm quyền đang thi hành công vụ phải kịp thời lập biên bản vi phạm hành chính, trừ trường hợp xử phạt không lập biên bản[2]. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều trường hợp chưa thể khẳng định được có phải là vi phạm hành chính ngay khi phát hiện, cần làm rõ các nội dung, tình tiết liên quan. Bài viết trao đổi về các quy định pháp luật trong trường hợp phải lập biên bản làm việc, kết quả xác định giá trị tang vật, phương tiện, kết quả xác minh.

Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, được sửa đổi, bổ sung năm 2020 (Luật Xử lý vi phạm hành chính) yêu cầu “Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật”[1]. Từ yêu cầu này, nhiều nội dung trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Nghị định số 118/2021/NĐ-CP có những quy định liên quan đến thời hạn thực hiện là phải “kịp thời”, hoặc phải “chuyển ngay”.